Αχ, η Ελλάδα! Η χώρα της φιλοξενίας, του πολιτισμού, της θάλασσας και… του τυχαίου μπλεξίματος με τη δικαιοσύνη! Ποιος θα φανταζόταν ότι στην όμορφη αυτή γωνιά του πλανήτη, όπου ο Ξένιος Ζευς προστατεύει ακόμα και τις γάτες που παρκάρουν σε διπλή σειρά, η ασφάλεια και η κοινωνική δικαιοσύνη θα ήταν τόσο σύνθετα θέματα; Αν νομίζετε ότι η προστασία της κοινωνίας και η απονομή δικαιοσύνης είναι θέματα απλά, επιτρέψτε μου να σας ξεναγήσω σε μια χώρα όπου η γραφειοκρατία και το παράλογο συμβιώνουν αρμονικά.
1. Το Σχέδιο Ασφάλειας: Στο Χάος Καταφύγιο
Ας ξεκινήσουμε με το θέμα της ασφάλειας, που στις μέρες μας είναι τόσο πολυσυζητημένο όσο και η άνοδος της τιμής του καφέ. Όταν σκέφτεστε «ασφάλεια», ίσως φαντάζεστε αστυνομικούς με ατσάλινη αποφασιστικότητα, συστήματα παρακολούθησης που κάνουν το CSI να μοιάζει παιδικό παραμύθι, και μια συνολική αίσθηση προστασίας. Στην Ελλάδα, όμως, η ασφάλεια έχει μια πιο… χαλαρή προσέγγιση.
Η μέση ελληνική γειτονιά απολαμβάνει μια «οικογενειακή» ασφάλεια: οι ηλικιωμένοι με τα καφενεία γίνονται οι τοπικοί φύλακες, καταγράφοντας στο μυαλό τους ποιος έρχεται και ποιος φεύγει. Οι σκύλοι-φύλακες που τριγυρνούν ελεύθεροι στους δρόμους, εξάλλου, είναι εξοπλισμένοι με την πιο προηγμένη τεχνολογία: το γάβγισμα! Ποιος χρειάζεται κάμερες παρακολούθησης όταν μπορείς να έχεις τον Μπάμπη το κοπρόσκυλο να κάνει την ίδια δουλειά, και μάλιστα με την άμεση ανατροφοδότηση του γείτονα;
Και αν η ασφάλεια στο δημόσιο χώρο σας φαίνεται… περιπετειώδης, ας πάμε στην οδική ασφάλεια. Η οδηγική συμπεριφορά στην Ελλάδα είναι μια εμπειρία που συνδυάζει την αδρεναλίνη του Formula 1 με τη γοητεία της ρωμαϊκής αρένας. Κανόνες οδικής κυκλοφορίας; Υπάρχουν, αλλά αποτελούν μάλλον προαιρετικές προτάσεις παρά αυστηρές οδηγίες. Οι κενές λωρίδες και τα σήματα κυκλοφορίας αντιμετωπίζονται με τον ίδιο σεβασμό που θα δείχνατε σε μια καρέκλα με το ταμπελάκι «reserve» σε ταβέρνα: «Είναι για τους άλλους, όχι για μένα!»
2. Κοινωνική Δικαιοσύνη: Η Αγαπημένη μας Παρένθεση
Όσο για την κοινωνική δικαιοσύνη, ας πούμε πως είναι τόσο καλά κρυμμένη που μοιάζει με χαμένο θησαυρό. Ο δικαστικός μας σύστημα είναι ένας μηχανισμός τόσο περίπλοκος που θα μπορούσε να είχε σχεδιαστεί από τον ίδιο τον Δαίδαλο. Είτε πρόκειται για μια απλή υπόθεση, όπως το να αποδείξεις ότι είσαι εσύ ο εαυτός σου (γιατί όχι, πρέπει να υπάρχει και αυτό ως πρόβλημα), είτε για κάτι πιο περίπλοκο, όπως το να πάρεις πίσω την περιουσία σου από το κράτος (αν το κράτος αποφασίσει ότι του αρέσει το οικόπεδό σου, καλή τύχη), η δικαιοσύνη λειτουργεί σε ρυθμούς χελώνας.
Φυσικά, η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης δεν είναι απλώς ένα ζήτημα χρόνου· είναι ένας τρόπος ζωής. Όταν λέμε ότι η Ελλάδα είναι η χώρα που γέννησε τη δημοκρατία, ξεχνάμε να προσθέσουμε ότι γέννησε και τη γραφειοκρατία. Σκεφτείτε το: Σωκρατικοί διάλογοι με επίκεντρο τις δικαστικές διαδικασίες θα ήταν εντελώς άχρηστοι σήμερα. Αν ο Σωκράτης κατηγορούνταν για διαφθορά της νεολαίας το 2024, θα περίμενε πρώτα την έγκριση από το Κτηματολόγιο, τη ΔΕΗ και το Αστυνομικό Τμήμα της Πλάκας, και στο τέλος θα του ζητούσαν και το ΑΦΜ του… γαϊδάρου που είχε καβαλήσει για να πάει στο δικαστήριο.
Αλλά ας είμαστε δίκαιοι, η κοινωνική δικαιοσύνη δεν είναι μόνο δικαστήρια και διαδικασίες. Είναι και η αίσθηση του δικαίου στην καθημερινή ζωή. Και εδώ είναι που το φαινόμενο του «μπάρμπα στην Κορώνη» γίνεται πραγματικότητα. Στην Ελλάδα, η πραγματική κοινωνική δικαιοσύνη εξαρτάται από το πόσο καλά γνωρίζεις κάποιον που γνωρίζει κάποιον άλλο. Θέλεις να κάνεις μια δουλειά γρήγορα; Απλά τηλεφώνησε στον «ξάδερφο» που δουλεύει σε εκείνο το υπουργείο. Αν δεν έχεις τέτοιες γνωριμίες, τότε απλώς θα περιμένεις στην ουρά, κυριολεκτικά και μεταφορικά.
3. Δικαιοσύνη και Παράδοξα: Εξισώνοντας το Ασήμαντο με το Σημαντικό
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, έχουμε και τα παράδοξα. Σκεφτείτε για λίγο τις ατελείωτες υποθέσεις που στοιβάζονται στα δικαστήρια, με τις πιο ασήμαντες να βρίσκονται στην ίδια λίστα με τις πιο σοβαρές. Μια υπόθεση που αφορά μια γειτονική διαμάχη για το ποιος θα παρκάρει μπροστά από την πολυκατοικία μπορεί να εκδικαστεί την ίδια μέρα με μια υπόθεση οικονομικής διαφθοράς εκατομμυρίων ευρώ.
Αν μη τι άλλο, η ελληνική δικαιοσύνη προάγει την ισότητα. Όλοι, από τον πολίτη που διαμαρτύρεται για τα σκουπίδια στον δρόμο μέχρι τον μεγαλοεπιχειρηματία που κατηγορείται για φοροδιαφυγή, έχουν το ίδιο δικαίωμα να περιμένουν χρόνια για μια απόφαση. Και αν τελικά κερδίσεις την υπόθεσή σου, το πιθανότερο είναι ότι θα έχεις ξεχάσει πια γιατί την ξεκίνησες.
4. Ασφάλεια στη Θεωρία και στην Πράξη: Πιο Δύσκολο από Όσο Φαίνεται
Ας επιστρέψουμε στο θέμα της ασφάλειας. Τι γίνεται με τις προσπάθειες των αρχών να βελτιώσουν την κατάσταση; Στην Ελλάδα, οι καλοπροαίρετες προσπάθειες των αστυνομικών δυνάμεων συχνά σκοντάφτουν στην έλλειψη πόρων, την κακή οργάνωση, και το γενικότερο κλίμα ανοχής που επικρατεί. Αν δει κανείς μια κλοπή στον δρόμο, το πιο πιθανό είναι να ακουστεί από τον περαστικό ένα «ε, τι να κάνεις; Έτσι είναι τα πράγματα».
Η αστυνομία, φυσικά, κάνει ό,τι μπορεί, αλλά όταν το περιπολικό σταματάει να δουλεύει γιατί έμεινε από βενζίνη, ή όταν οι αξιωματικοί πρέπει να μοιραστούν ένα ζευγάρι χειροπέδες ανάμεσα σε πέντε τμήματα, το παιχνίδι είναι χαμένο πριν καν ξεκινήσει. Κι αν νομίζετε ότι υπερβάλλω, θυμηθείτε το παλιό ανέκδοτο για τον αστυνομικό που τρέχει πίσω από τον κλέφτη και του φωνάζει: «Σταμάτα, γιατί θα κάνω αναφορά!»
5. Η «Αντιμετώπιση» των Προβλημάτων: Ένα Μάθημα στην Ελληνική Ευρηματικότητα
Αλλά ας μην είμαστε μόνο αρνητικοί. Η ελληνική κοινωνία είναι γνωστή για την ευρηματικότητά της. Όταν το κράτος δεν μπορεί να παρέχει ασφάλεια ή δικαιοσύνη, οι πολίτες βρίσκουν τρόπους να τα βγάλουν πέρα. Θέλεις να νιώσεις ασφαλής; Βάλε κάγκελα, κάμερες, και ένα σκυλί-φύλακα που είναι έτοιμο να καταβροχθίσει οποιονδήποτε πλησιάσει την ιδιοκτησία σου. Αν κάτι πάει στραβά, οι γείτονες θα είναι εκεί να καταγράψουν τα πάντα με τα κινητά τους και να ανεβάσουν το βίντεο στο YouTube – γιατί στην Ελλάδα, αν δεν έγινε viral, δεν έγινε ποτέ!
Όσο για την κοινωνική δικαιοσύνη; Αν δεν βρεις το δίκιο σου στα δικαστήρια, υπάρχει πάντα η επιλογή της «δημόσιας αποδοκιμασίας». Μια ανάρτηση στο Facebook με πολλά λάικ, μια ανακοίνωση στην πλατεία του χωριού ή ακόμη και μια ομαδική διαμαρτυρία είναι οι τρόποι με τους οποίους η κοινωνία εκφράζει την οργή της και διεκδικεί το δίκιο της.
6. Τι Πραγματικά Μπορεί να Γίνει;
Παρόλο που η κατάσταση συχνά μοιάζει με κωμωδία του παραλόγου, υπάρχουν πραγματικοί τρόποι βελτίωσης. Αρχικά, η εκπαίδευση είναι το κλειδί. Η κατανόηση του ρόλου του πολίτη και η καλλιέργεια του σεβασμού στους νόμους και τους κανόνες από μικρή ηλικία μπορεί να βοηθήσει στην οικοδόμηση μιας πιο υπεύθυνης κοινωνίας.
Επιπλέον, η επένδυση στους θεσμούς είναι απαραίτητη. Τα δικαστήρια πρέπει να είναι πιο αποτελεσματικά, οι διαδικασίες πιο γρήγορες, και οι πολίτες πρέπει να έχουν πραγματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη χωρίς να πρέπει να περιμένουν χρόνια. Οι αρχές ασφαλείας πρέπει να εξοπλιστούν κατάλληλα και να ενισχυθούν με πόρους και εκπαίδευση, ώστε να μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους αποτελεσματικά.
Και, φυσικά, πρέπει να υπάρξει μια αλλαγή στη νοοτροπία. Η αποδοχή του παραλόγου ως κανόνας δεν βοηθά κανέναν. Η κοινωνία πρέπει να απαιτεί διαφάνεια, λογοδοσία και δικαιοσύνη για όλους. Μόνο τότε μπορεί η ασφάλεια και η κοινωνική δικαιοσύνη να γίνουν πραγματικότητα και όχι απλώς ένα ανέκδοτο.
7. Ένα Όνειρο Θερινής Νυκτός
Η ασφάλεια και η κοινωνική δικαιοσύνη στην Ελλάδα συχνά μοιάζουν με ανέκδοτα, αλλά πίσω από τη σάτιρα κρύβεται μια σοβαρή πραγματικότητα. Είναι καιρός να σταματήσουμε να γελάμε με τα προβλήματα και να αρχίσουμε να τα αντιμετωπίζουμε με σοβαρότητα. Ίσως τότε, η Ελλάδα να μπορέσει να προχωρήσει από το να είναι η χώρα του φιλότιμου και της ευρηματικότητας, σε μια χώρα όπου η ασφάλεια και η δικαιοσύνη είναι εξίσου σημαντικά με τον ήλιο και τη θάλασσα που την κάνουν μοναδική.