Σε μία στροφή που αλλάζει τα δεδομένα για τους απλούς χρήστες του διαδικτύου, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) αποκτά πλέον τη δυνατότητα να επιβάλει πρόστιμα σε πολίτες που κατεβάζουν ή παρακολουθούν παράνομα ταινίες, σειρές, μουσική και αθλητικά γεγονότα, σύμφωνα με τον νέο νόμο 5179/2025. Πρόκειται για μια ριζική αλλαγή στο νομικό πλαίσιο της πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα, που επεκτείνει τις κυρώσεις όχι μόνο στους διακινητές και τους “ανεβαστές”, αλλά και στους απλούς θεατές.
Από τη “γκρίζα ζώνη” στα πρόστιμα
Μέχρι πρότινος, η ευθύνη για την παράνομη διακίνηση οπτικοακουστικού περιεχομένου επικεντρωνόταν κυρίως στους διαχειριστές ιστοσελίδων, στους διανομείς και όσους κερδοσκοπούσαν από τη διάδοση παράνομου περιεχομένου. Ωστόσο, με τη νέα νομοθεσία, στο επίκεντρο μπαίνουν πλέον και οι “τελικοί χρήστες” – δηλαδή οι καθημερινοί άνθρωποι που βλέπουν ένα πειρατικό live αθλητικού αγώνα ή κατεβάζουν μια ταινία από torrent.
Σύμφωνα με τον αναθεωρημένο νόμο (τροποποίηση του άρθρου 65Α του νόμου 2121/1993), οποιαδήποτε ιδιωτική ή δημόσια χρήση πειρατικού περιεχομένου θεωρείται πλέον διοικητική παράβαση και επιφέρει πρόστιμο. Μάλιστα, η επιβολή των προστίμων γίνεται μέσω ταυτοποίησης της IP διεύθυνσης του χρήστη με το ΑΦΜ του, γεγονός που επιτρέπει στην Εφορία να κινείται άμεσα και αυτοματοποιημένα.
Τα πρόστιμα – Αναλυτικά
Η νέα νομοθεσία προβλέπει διαβαθμισμένα πρόστιμα, ανάλογα με τη χρήση και τη βαρύτητα της παράβασης:
- Ιδιωτική χρήση: Για προσωπική παρακολούθηση ή αποθήκευση παράνομου υλικού στο σπίτι, επιβάλλεται πρόστιμο 750 ευρώ ανά παράβαση. Αν η παράβαση επαναληφθεί, το πρόστιμο διπλασιάζεται στα 1.500 ευρώ.
- Δημόσια προβολή: Σε περιπτώσεις όπου το περιεχόμενο προβάλλεται σε κοινό (π.χ. σε καφετέριες, μπαρ, ξενοδοχεία), το πρόστιμο ξεκινά από 1.500 ευρώ και φτάνει στα 3.000 ευρώ σε περίπτωση υποτροπής.
- Οικονομικό όφελος: Αν κάποιος βγάζει χρήματα από τη χρήση του παράνομου περιεχομένου – για παράδειγμα μέσω συνδρομών, διαφημίσεων ή πώλησης πρόσβασης – το πρόστιμο ξεκινά από 5.000 ευρώ και φτάνει τα 10.000 ευρώ.
Οι παραβάσεις εντοπίζονται είτε μέσω καταγγελιών είτε μέσω ψηφιακής παρακολούθησης και επεξεργασίας στοιχείων. Σε πολλές περιπτώσεις, γίνεται χρήση ακόμη και δεδομένων από ποινικές δικογραφίες.
Ο ρόλος της τεχνολογίας και των ειδικών ομάδων
Η ΑΑΔΕ συνεργάζεται πλέον με μια σειρά από αρχές – όπως το ΣΔΟΕ, η Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς και άλλες – και έχει συγκροτήσει ειδικά κλιμάκια ελέγχου του διαδικτύου. Οι ομάδες αυτές αξιοποιούν εξελιγμένους αλγόριθμους για την ανίχνευση ύποπτης δραστηριότητας σε κοινωνικά δίκτυα, πλατφόρμες περιεχομένου και παράνομες ιστοσελίδες.
Μέσω καθημερινών ψηφιακών σαρώσεων και διασταυρώσεων στοιχείων, οι ελεγκτές είναι σε θέση να ταυτοποιούν τους παραβάτες με μεγάλη ακρίβεια. Αυτό σημαίνει ότι η πιθανότητα εντοπισμού και επιβολής προστίμου σε απλούς χρήστες αυξάνεται θεαματικά.
Dynamic blocking: Ο αποκλεισμός μέσα σε 30 λεπτά
Μια από τις πιο καινοτόμες πτυχές του νέου νόμου είναι η καθιέρωση του dynamic blocking – ενός μηχανισμού που επιτρέπει το άμεσο μπλοκάρισμα ιστότοπων που φιλοξενούν ή προωθούν πειρατικό περιεχόμενο. Μέσα σε μόλις 30 λεπτά από την επιβεβαίωση της παράβασης, η Επιτροπή για την Εξουδετέρωση της Πειρατείας στο Διαδίκτυο (ΕΕΠΠ) μπορεί να δώσει εντολή στους παρόχους για αποκλεισμό του domain ή της IP.
Ο αποκλεισμός είναι απόλυτος: κανένας χρήστης στην Ελλάδα δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στον ιστότοπο – ακόμα και αν χρησιμοποιεί διαφορετικό πάροχο ή άλλο δίκτυο.
Το σύστημα συνοδεύεται από συνεχή παρακολούθηση. Αν ο ιστότοπος αλλάξει domain ή μεταφερθεί αλλού, η διαδικασία ξεκινά εκ νέου με νέα απόφαση και εκ νέους αποκλεισμούς.
Νέο τοπίο – Ποιος κινδυνεύει πραγματικά;
Με το νέο πλαίσιο, δημιουργείται ένα απολύτως διαφορετικό ψηφιακό τοπίο. Ο “απλός χρήστης” που μέχρι τώρα θεωρούσε ότι βρίσκεται στη «σκιά» της νομιμότητας, μπαίνει πλέον στην πρώτη γραμμή της στόχευσης των Αρχών. Οι υποδομές και τα τεχνολογικά εργαλεία για τον εντοπισμό των παραβατών υπάρχουν, και η πολιτική βούληση είναι πλέον ξεκάθαρη.
Αναμφίβολα, η συζήτηση για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας μπαίνει σε νέα βάση – με έμφαση όχι μόνο στην καταστολή των δικτύων διακίνησης, αλλά και στη διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας σεβασμού της ψηφιακής νομιμότητας.
Το ερώτημα είναι αν η κοινωνία είναι έτοιμη να δεχθεί τόσο αυστηρά μέτρα για την καθημερινή, σχεδόν αυθόρμητη, χρήση ψηφιακού περιεχομένου.
