Η ένταξη της Ελλάδας στη Συνθήκη Σένγκεν αποτέλεσε ένα ιστορικό γεγονός για τη χώρα, σηματοδοτώντας την πλήρη ένταξή της στον πυρήνα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και την ενίσχυση των σχέσεων με τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Συνθήκη Σένγκεν, η οποία επιτρέπει τη δημιουργία μιας περιοχής χωρίς εσωτερικούς ελέγχους και συνόρων, αποτέλεσε θεμέλιο λίθο για την εμβάθυνση της συνεργασίας και της ενσωμάτωσης των κρατών μελών της ΕΕ στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης. Η ένταξη της Ελλάδας στη Σένγκεν, που πραγματοποιήθηκε το 2000, είχε σημαντικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις τόσο για τη χώρα όσο και για την Ευρώπη στο σύνολό της.
Η Συνθήκη Σένγκεν υπεγράφη το 1985 στην πόλη Σένγκεν του Λουξεμβούργου και τέθηκε σε εφαρμογή το 1995. Στόχος της ήταν η κατάργηση των εσωτερικών συνόρων και η δημιουργία μιας ενιαίας περιοχής για τη διακίνηση προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων, ενώ ταυτόχρονα διατηρούσε αυστηρούς εξωτερικούς ελέγχους και κανόνες για την ασφάλεια της περιοχής. Η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1981, επιθυμούσε την πλήρη ενσωμάτωσή της στη Συνθήκη Σένγκεν για να ενισχύσει τη θέση της στην ΕΕ και να διευκολύνει τη διακίνηση των πολιτών της, αλλά και τη λειτουργία των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Η διαδικασία εντάξεως της Ελλάδας στη Σένγκεν ήταν πολυάριθμη και απαιτητική. Από το 1992, η Ελλάδα ξεκίνησε την προετοιμασία της για την πλήρη εφαρμογή των κανονισμών της Σένγκεν, πραγματοποιώντας σημαντικές βελτιώσεις στα συστήματα ασφαλείας των συνόρων της, στις τεχνολογικές υποδομές και στην εκπαίδευση των υπαλλήλων που θα αναλάμβαναν τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων. Η χώρα χρειάστηκε να προσαρμόσει το νομικό της πλαίσιο, να ενισχύσει τους ελέγχους στα αεροδρόμια και τα λιμάνια, και να αναπτύξει συστήματα πληροφοριών και συνεργασίας με τις άλλες χώρες της Σένγκεν.
Τα Οφέλη για την Ελλάδα
Η ένταξη της Ελλάδας στη Συνθήκη Σένγκεν έφερε σημαντικά οφέλη σε πολλούς τομείς. Πρώτον, ενίσχυσε την ελευθερία κίνησης των πολιτών. Οι Έλληνες πολίτες απέκτησαν το δικαίωμα να ταξιδεύουν σε χώρες της Σένγκεν χωρίς να χρειάζεται να περάσουν από ελέγχους στα σύνορα, κάτι που διευκόλυνε την τουριστική, εμπορική και πολιτιστική ανταλλαγή. Επιπλέον, η διασύνδεση των ελληνικών αεροδρομίων και λιμανιών με τα ευρωπαϊκά μέσα μεταφοράς κατέστησε τη χώρα πιο προσβάσιμη και σημαντική για το διεθνές εμπόριο και τις μεταφορές.
Δεύτερον, η ένταξη έδωσε στην Ελλάδα τη δυνατότητα να συμμετέχει σε ένα ενιαίο σύστημα ασφαλείας και πληροφοριών, το οποίο εξασφαλίζει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, της εγκληματικότητας και της παράνομης μετανάστευσης. Η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αποτέλεσε κρίσιμο σημείο για τη διαχείριση των ροών προσφύγων και μεταναστών από την Ασία και την Αφρική, και η ένταξή της στη Σένγκεν διευκόλυνε τη διαχείριση αυτών των ροών με μεγαλύτερη ασφάλεια και συντονισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η ένταξη της Ελλάδας στη Σένγκεν είχε και σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις. Η κατάργηση των εσωτερικών συνόρων ενίσχυσε την ευρωπαϊκή ταυτότητα των Ελλήνων πολιτών και επέτρεψε στους πολίτες της να αισθάνονται πιο συνδεδεμένοι με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Η ελεύθερη κυκλοφορία δεν περιοριζόταν μόνο στον τουρισμό, αλλά επεκτεινόταν και στην εργασία, την εκπαίδευση και την κατοικία, δίνοντας στους Έλληνες την ευκαιρία να αναζητήσουν καλύτερες προοπτικές σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά την ασφάλεια και τη διαχείριση της μετανάστευσης. Οι αυξημένες ροές μεταναστών και προσφύγων από χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, που χρησιμοποιούσαν την Ελλάδα ως «πύλη» για την ΕΕ, δημιούργησαν πιέσεις στις υποδομές και τις υπηρεσίες της χώρας. Παρά τις προκλήσεις, η Ελλάδα κατάφερε να ενσωματωθεί με επιτυχία στο σύστημα Σένγκεν, ενώ διατήρησε τη δυνατότητα να συνεργάζεται με τους εταίρους της στην ΕΕ για την επίλυση των προβλημάτων αυτών
Η ένταξη της Ελλάδας στη Συνθήκη Σένγκεν το 2000 αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα προς την ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, ενισχύοντας την ασφάλεια, την ελευθερία και την ευημερία των πολιτών της. Στηρίχθηκε σε στέρεες υποδομές και σε έναν ενισχυμένο θεσμικό και νομικό κανονισμό που καθορίζει την ελευθερία της κυκλοφορίας και ταυτόχρονα προάγει την ενιαία ευρωπαϊκή προσέγγιση στην ασφάλεια και τη δικαιοσύνη.
Η συνθήκη Σένγκεν συνεχίζει να αποτελεί θεμέλιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία, και η συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτή την περιοχή χωρίς εσωτερικά σύνορα έχει συμβάλει καθοριστικά στην εμβάθυνση των σχέσεων της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ενίσχυση της διεθνούς της θέσης.